JARÐ2AJ05 - Jarðfræði - Almenn jarðfræði

Undanfari : NÁTT1GR05 fyrir aðra en nem. á RAU
Í boði : Alltaf

Lýsing

Áfanganum er ætlað að kynna jarðfræðina sem vísindagrein, skýra tengsl hennar við aðrar fræðigreinar og notagildi hennar við íslenskar aðstæður. Reynt verður að auka þekkingu og skilning nemenda á umhverfi sínu, eðli þess og myndun, svo og helstu ferlum og lögmálum sem stjórna því og móta. Áhersla er lögð á að útskýra jarðfræðilega sérstöðu Íslands og jarðfræði Reykjanesskagans verða gerð nokkur skil. Að þessu fengnu ættu nemendur að þekkja, skilja og njóta betur íslenskrar náttúru og sérstöðu hennar, jafnt í leik sem og í starfi

Nemandi skal hafa öðlast þekkingu og skilning á:

  • jarðfræðinni sem fræðigrein og hagnýtingu hennar
  • hugmyndum fræðimanna um flekarek, flekamörk, möttulstróka, heita reiti og tilurð og lagskiptingu Jarðar
  • kunni nokkur skil á eðli og áhrifum jarðskjálfta, hvernig upptök þeirra, stærð og styrkur eru fundin og hvernig nýta má þá til öflunar upplýsinga um innviði Jarðar, lagskiptingu jarðlaga og kvikuhreyfingar
  • myndun, dreifingu, gæðum og nýtingu grunnvatns á Íslandi
  • jarðhita og tilurð hans, flokkun og dreifingu jarðhitasvæða, helstu yfirborðs einkennum þeirra svo og uppsprettum
  • nýtingu jarðhita og þeim vandamálum sem upp koma við nýtingu hans
  • helstu einkennum, myndun og flokkun steinda og bergtegunda
  • á eldvirkni og orsökum hennar bæði hérlendis og erlendis, helstu flokkum og gerðum kviku, hraunkviku og gosmyndana
  • á helstu sérkennum og flokkun eldgosa, eldvarpa, eldstöðva og eldstöðvakerfi hérlendis og erlendis
  • þróun kviku úr frumstæði yfir í þróaða kviku og helstu einkennum þeirra
  • kunni nokkur skil á helstu veðrunar- og rofvöldunum s.s. frosti, vindum, vatnsföllum, straumum, jöklum og skriðum (litla g)
  • jarðfræði og jarðsögu Reykjanesskagans og sérstöðu skagans innan jarðfræðinnar

Nemandi skal hafa öðlast leikni í að:

  • lesa út úr jarðskjálftaritum ýmsar upplýsingar til að meta stærð, fjarlægðir, upptök, eðli og þykkt einstakra jarðlaga
  • greina og flokka handsýni af algengustu íslensku steindum og bergi til „tegunda“ á þar til gerð eyðiblöð og gera grein fyrir flokkunarfræðinni í skýrslu
  • greina helstu gerðir gosmyndana eftir ytri og innri einkennum og þekkja myndunarsögu þeirra
  • greina og þekkja helstu rof- og veðrunarformin og geta útskýrt myndun þeirra
  • teikna upp einfaldar skýringarmyndir og útskýra myndir úr bókum, glósum og af neti
  • geti merkt inn á Íslandskort atriði eins og dreifingu gos- og rekbelta, bergraða, jarðskjálfta, megineldstöðva, lág- og háhitasvæða og upptök og rennsli jökulhlaupa
  • geti merkt inn á kort helstu örnefni sem tengjast viðfangsefnum áfangans s.s. Hofsjökul, Þjórsá, Heklu, Öræfajökul, Öskju, Mývatn, Sandfellshæð, Keili og Kröflu

Nemandi skal geta hagnýtt þá þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:

  • gera sér grein fyrir og geta útskýrt fyrir öðrum hvernig útræn og innræn öfl móta ásýnd Jarðar og skapa það landslag sem einkennir landið okkar
  • geta tjáð sig um jarðfræði í rituðu og mæltu máli með þeim fræðiorðum og hugtökum sem þar tíðkast
  • veita leiðsögn og fræða aðra um jarðfræði Reykjanesskaga og helstu örnefni hans
  • taka upplýsta ákvarðanir um verndun og nýtingu náttúruauðlinda og jarðmyndana
  • geta gert sér og öðrum grein fyrir þeirri náttúruvá sem stafar af jarðskjálftum, eldgosum og jökulhlaupum
  • gera sér grein fyrir og njóta betur í leik sem starfi þeirrar einstöku náttúru sem Ísland býr yfir